Kerkgebouw
negen eeuwen verhalenWie goed kijkt ziet de bouwstijl, smaak en geloofsovertuiging van vele generaties terug in de Grote Kerk van Epe. Ruim 900 jaar lang hebben Epenaren hier hun sporen achtergelaten. Van heinde en ver zijn bouwmaterialen gehaald. Veldkeien, ijzeroer en eiken balken uit Veluwse stuwwallen en bossen. Tufsteen uit Duitse groeven, aangevoerd op houten vlotten via Rijn en IJssel. Deze materialen vormen na negen eeuwen nog steeds de basis van de kerk. Binnen weerspiegelen interieur en decoraties zes eeuwen kerkgeschiedenis. Verstopt onder lagen zand, steen en pleisterwerk is nog veel meer over de kerk, de omgeving en haar bezoekers te vinden.
Drie grote bouwperiodes vormen de basis van de huidige kerk. De eerste stenen kerk werd gebouwd in de 12e eeuw. In de 12e eeuw werd er al gesproken over een houten kerk in Epe. Deze stond op dezelfde plek als de huidige Grote Kerk. Na diverse verbouwingen en uitbreidingen gedurende de volgende eeuwen heeft het haar huidige vorm gekregen. Uit een akte van 1176 lijkt dat de kerk van Epe een ‘moederkerk’ was waaraan de kerken of kapellen van Hattem, Heerde, Vaassen, Vorchten en Oene ondergeschikt waren. Een moederkerk is te herkennen aan het ‘moederkruis’: een kruis waarbij op de twee zijarmen een klein kruis staat.
In de 13e eeuw en rond het eind van de 14e eeuw werd de kerk uitgebreid. Muren zijn naar buiten verplaatst en daken hoger gemaakt. De oude muren, fundamenten en ribben zijn daarbij gedeeltelijk hergebruikt. De toren bleef op z’n plek staan en werd opgehoogd in beide latere periodes. De romaanse stijl van de oude toren werd daarbij doorgetrokken. De overige delen van de kerk zijn opgetrokken in de gotische bouwstijl die in de laatste periode de romaanse stijl had vervangen.
De gewelven, ramen en het interieur van de kerk getuigen nog meer dan het ‘stenen huis’ van veranderende denkbeelden. Sommige delen zullen vanwege veroudering vervangen of aangepast zijn, andere door verandering van smaak, behoeften of overtuiging.
De geschiedenis van deze kerk is een puzzel waar een egaal witte kleur even veel kan zeggen als een rijke decoratie. Zo zijn na de Reformatie de schilderingen die de muren en pilaren versierden onder een laag witkalk verdwenen. Bij latere restauraties zijn deze weer tevoorschijn gekomen, opnieuw bedekt met witkalk, of met het afbikken van pleister verdwenen.
Meer informatie
Een uitgebreide beschrijving over de geschiedenis van de Grote Kerk en het interieur kunt u lezen via de gratis download van de Bezoekersgids van de Grote Kerk.
Daarnaast heeft Jan van Zellem een bijzonder boek geschreven nl “Dit huis van hout en steen. Dit boek gaat over de bouwhistorie en interieurgeschiedenis van de Grote of Sint Maartenskerk te Epe. Het boek is helaas niet meer te bestellen. Het wordt nog wel met enige regelmaat aangeboden op Marktplaats. Of u kunt het lenen bij de bibliotheek.